Bevrijdingsdag 2015

5 mei was het weer bevrijdingsdag. Typisch Nederlands: het is een officiële feestdag, maar of je vrij bent van je werk, hangt af van je CAO of arbeidsovereenkomst.
Ik had dit jaar lekker een lekker dagje vrij en ik zat nog wat na te denken over oorlogsbeelden die ik rondom de dodenherdenking had gezien. Nergens ter wereld zijn tijdens de tweede wereldoorlog zoveel mensen opgespoord als in Nederland. Dat was mogelijk, omdat we hier in Nederland onze administratie zo goed op orde hebben. Ook was de bereidheid onder Nederlanders erg hoog om blindelings bevelen op te volgen.

Anno 2015 zijn er veel opsporingsmiddelen, waarmee goede mensen slechte mensen kunnen opsporen. Echter: wie goed en wie slecht is, is geen objectief gegeven. De verzetsmensen die een aanslag pleegden op een nazikonvooi, werden door de toenmalige politie opgespoord als criminelen en veroordeeld. Geëxecuteerd, met medewerking van Nederlanders die dachten daar goed aan te doen. De termen goed en slecht zijn onbruikbaar als het gaat om technologie.
Ik besloot een experiment te doen:

Zou het me lukken om één dag in het jaar een dagje digitaal ongezien in vrijheid een dag vrij te zijn?

In mijn dagelijks leven maak ik veel gebruik van locatiegebaseerde diensten. Ik kies ervoor om in te checken met Swarm, zodat mijn vrienden weten waar ik uithang. Ik kies ervoor om gebruik te maken van diensten van Google, zodat Google mij van rij-instructies kan voorzien en ik op mijn mobiele telefoon kan zien waar ik mijn auto heb geparkeerd. Als ik ergens betaald parkeer, weten de mensen van Parkline waar ik ben. Daar kies ik voor.

Mijn mobiele telefoons geven aan de zendmasten door waar ik mij bevind. Ik vind het vervelend dat ik mijn telefoon niet kan gebruiken zonder mijn locatie prijs te geven. Datzelfde geldt voor het openbaar vervoer. Iedere keer als ik in-/uitcheck, wordt er een transactie weggeschreven in mijn OV-dossier, waarmee iemand achteraf een reizigersprofiel van mij kan maken. Daar kies ik niet bewust voor.

Voor mijn experiment doe ik voorzichtig wat onderzoek op mijn thuiscomputer. Ik gebruik geen gewone browser, maar Tor, om niet aan de webservers en zoekmachines door te geven wie ik ben. Ik zoek naar een mogelijkheid om een dagje anoniem op reis te kunnen. Dat valt niet mee.

Ik was ooit in het bezit van een anonieme OV-chipkaart, maar die heb ik weggegeven. Als ik een nieuwe koop en met PIN betaal, kan het systeem zien dat ik van plan ben om met het openbaar vervoer op pad te gaan. Zou ik de anonieme chipkaart onderweg met PIN opladen, dan geef ik mijn locatie prijs en dat wil ik vandaag niet. De NS verkoopt nog losse treinkaartjes (moet je voor straf EUR 0,50 extra betalen) en die kun je anoniem met contact geld betalen, maar dat kan alleen met muntgeld. Met de tarieven van het Nederlandse openbaar vervoer moet je eerst een voorraad kleingeld hamsteren voordat je anoniem op pad kunt. Dat gaat dus niet door!

Na wat zoekwerk kom ik erachter dat Kruidvat en Blokker speciale treinkaartjes hebben, waarmee je een dagje met het openbaar vervoer op pad kunt door eigen land. Zo’n kaartje kun je met contant geld kopen en dan weet het systeem niet wie je bent. Staat natuurlijk evengoed je gezicht op de bewakingscamera van de winkel. Helaas zijn Kruidvat en Blokker vandaag gesloten, dus uiteindelijk besluit ik met de auto op pad te gaan.

Ik schakel al mijn telefoons in Flight Mode. Natuurlijk wil ik wel muziek van mijn telefoon in de auto, dus schakel ik de Bluetooth in voor de draadloze muziekkoppeling met mijn auto. Ik zet de WiFi van mijn laptops uit en ga met enkel contant geld op pad. Ik doe mijn best om onderweg geen verkeersovertreding te begaan. Onderweg tank ik niet en ik parkeer niet met Parkline. Mijn ausweis laat ik thuis, vandaag.

We hebben prachtig weer en ik beleef een heerlijke bevrijdingsdag! Uiteraard ben ik gezien door mensen, gefotografeerd en gefilmd door mensen en door verkeerscamera’s, maar dat zijn nu eenmaal de risico’s van de publieke ruimte.

Google Location History for Bevrijdingsdag 2015

Eenmaal thuisgekomen, check ik even mijn Google Location History. Uiteraard heeft Google totaal geen moeite gehad mij vandaag te volgen, ondanks de maatregelen die ik heb getroffen.

Lessen:

  1. Als je werkelijk digitaal onzichtbaar op pad wilt, kun je het beste je mobiele telefoon thuislaten.
  2. Wil je anoniem met het OV reizen, verzamel dan muntgeld en betaal je kaartje contant of
    koop vooraf een anonieme OV-chipkaart. Geef deze regelmatig door aan iemand anders om het systeem te verwarren.
  3. Koop vooraf (of beter nog: laat ze door iemand anders kopen) treinkaartjes bij Kruidvat of Blokker. Betaal contant.
  4. Kadotip: koop een anoniem kaartje voor iemand anders!